Osuda međunarodnih novinarskih organizacija zbog kazne suda u Moskvi izrečene protiv novinara

foto: SOTA / Telegram

Ruskim novinarima Antonini Favorskaya, Artemu Krigeru, Konstantinu Gabovu i Sergeyu Karelinu sud u Moskvi je 15. aprila izrekao kazne od po pet i po godina zatvora po optužbama da su radili za ekstremističku organizaciju.

Sud je izrekao i kaznu zabrane “administriranja web stranica tri godine”. Suđenje se odvijalo iza zatvorenih vrata.

Nekoliko dana ranije, tužilac u Moskvi zatražio je kaznu od pet godina i jedanaest mjeseci za svakog novinara - skoro maksimalni rok od šest godina koji je dozvoljen ruskim zakonom.

Advokati novinara rekli su da će se žaliti na presudu, koju je advokatica Krigera Yelena Sheremetyeva opisala nezakonitom i nepravednom.

Četvoro novinara je uhapšeno 2024. godine, nekoliko mjeseci nakon smrti ruskog opozicionog lidera Alekseja Navaljnog koji je umro u zatvoru u Rusiji 16. februara 2024. Optužbe da su radili za “ekstremističku” organizaciju zasnovane su na radu koji su novinari navodno obavljali za Fond za borbu protiv korupcije (FBK), organizaciju koju je vodio Navaljni i koja je razotkrila nedjela najviših ruskih zvaničnika.

FBK je, kako prenosi Međunarodni institut za medije (IPI), zakonski označena kao “ekstremistička“ organizacija u Rusiji, a predviđena kazna za rad u FBK iznosi do šest godina zatvora. 

Svih četvero novinara negiraju da su radili za bilo koji od medijskih projekata povezanih sa FBK-om ili za bilo koju drugu inicijativu koju su vodili Navaljni i njegov tim. Predstavnici FBK-a takođe su demantovali veze novinara sa organizacijom. 

“Ruske vlasti su osudom četvero novinara na duge godine iza rešetaka ponovo pokazale svoju spremnost da u potpunosti instrumentalizuju zakone o 'ekstremizmu' kako bi progonili nezavisne novinare i druge vladine kritičare”, rekao je Karol Łuczka, voditelj zagovaranja u odjelu IPI-a za istočnu Evropu.

Kazao je i da su Antonina Favorskaya, Artem Kriger, Konstantin Gabov i Sergey Karelin radili za ruske i međunarodne nezavisne medije.

“Oni su novinari, a ne 'teroristi', 'ekstremisti' ili bilo koji drugi apsurdni i ekstravagantni termin koje Kremlj koristi da opiše svoje kritičare”, istakao je Łuczka.

Favorskaya je novinarka nezavisne novinske kuće SotaVision i autorica je više izvještaja o suđenjima Navaljnom u Rusiji. Ona je snimila ono što se smatra posljednjim video snimkom ruskog opozicionog lidera prije njegove smrti, tokom sudske rasprave u njegovom slučaju 15. februara. Prvi put je privedena 17. marta, nakon što je s dvojicom svojih kolega posjetila grob Navaljnog.

Artem Kriger je takođe radio za SotaVision, a uhapšen je nakon što je izvještavao o pritvoru Favorskaye i ranim sudskim saslušanjima. Vijest o presudi suda, Sota je obavijestila javnost na svom kanalu na Telegramu.

Za razliku od reportera SotaVisiona, Gabov i Karelin su izvještavali za međunarodne medije. Karelin je bio video novinar za Associated Press (AP), dok je Gabov navodno radio za Reuters, iako novinska agencija to nije potvrdila.

IPI piše da se prema njihovom monitoringu od aprila 2025. najmanje 22 ruska novinara nalaze iza rešetaka po raznim optužbama. Devet od njih je ili osuđeno ili se suočava sa optužbama za “širenje lažnih vijesti“ ili “diskreditaciju ruske vojske“. Ove optužbe se odnose na objavljivanje provjerenih vijesti o ratu u Ukrajini. IPI je u svome saopštenju i osudio kazne zatvora izrečene novinarima.

I druge međunarodne organizacije su osudile kazne zatvora ruskim novinarima. IFJ je u saopštenju takođe pozvao ruske vlasti da odmah oslobode novinare.

“Ove osude su posljednji očiti pokušaj Kremlja da ušutka nezavisno novinarstvo u Rusiji”, rekao je generalni sekretar IFJ Anthony Bellanger.

“Pozivamo ruske vlasti da ponište ove osude i odmah oslobode naše kolege zajedno sa drugim novinarima koji su osuđeni po sličnim optužbama. Rusko obračunavanje protiv novinara i slobode medija, koji je dostigao razmjere bez presedana od rata u Ukrajini, mora biti okončan”, dodao je Bellanger.

Reporteri bez granica (RSF) takođe su osudili odluku nazivajući je nepravednom a donijelo ju je, kako je RSF naveo u saopštenju, pravosuđe podređeno Kremlju, te takođe pozvao Kremlj na njihovo hitno oslobađanje.

“Kolektivno suđenje i kažnjavanje novinara samo zato što rade svoj posao postavlja jeziv presedan u Rusiji, gdje je slobodno izvještavanje zločin. Kremlj ne donosi presude zasnovane na činjenicama - on ušutkava one koji razotkrivaju njegovu represiju, izvještavaju o njegovoj invaziji na Ukrajinu ili se usuđuju da osporavaju njegovu propagandu”, rekao je Antoine Bernard, direktor RSF-a za zastupanje i pomoć.

Rusija se prema Svjetskom indeksu slobode medija RSF-a za 2024. nalazi na 162. mjestu od 180 zemalja. Ova zemlja se nalazi i na listi država koje najviše zatvaraju novinare na svijetu. Rusija je na četvrtom mjestu te liste, dok se na prva tri mjesta nalaze Kina, Mijanmar i Bjelorusija.

Izvor: RSF, IPI, IFJ

___