Izvan kontrole: Retorika i konflikt
ILOS Univerziteta u Oslu (ILOS- The Department of Literature, Area Studies and European Languages), Mediacentar Sarajevo i Institut za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu započeli su komparativno istraživanje pod nazivom “Izvan kontrole:Retorika i nasilni konflikt. Predstavljanja ‘sebe’-‘drugog’ u bivšim jugoslovenskim republikama”. (’Spinning’ out of control: Rhetoric and violent conflict. Representations of 'self' – 'other' in the Yugoslav successor states).Kao što je navedeno u opisu projekta, u svim zemljama bivše Jugoslavije retorika čini važan dio politike. Političke poruke se 'prodaju' javnosti kroz medijske kampanje i političke govore. Obično se na odnos između donošenja političkih odluka i političke retorike gleda kao na odnos gospodara i sluge Retorika stupa na scenu ex post kada je odluka već donešena, kao uljepšavanje, a ne kao pokretačka sila, što ustvari koncepti „spina“ i „spin-doktora“ i podrazumjevaju. („Spin“ podrazumjeva strateški izbor riječi u odgovarajućem komunikacijskom obliku i temelji se na strateškom odabiru trenutka, poruke i načina njenog prenošenja, dok su „spin doktori“ osobe koje su sposobne prenijeti bilo koju poruku na pozitivan način i osigurati da ona bude prihvaćena.)
Polazna hipoteza ove studije je da „spin“ može imati mnogo aktivniju ulogu u ograničavanju i eliminisanju političkih alternativa. Iako je namjera retoričkih praksi da manipulišu publikom, one mogu i „uzvratiti udarac“ i uticati na način razmišljanja i akcije samog govornika. Spin-doktori ne kontrolišu uvijek i u potpunosti ishod situacije i njihova retorička praksa može i izmaći kontroli.
Iako je za potrebe ovog istraživanja retorika izolovana kao važan faktor koji utiče na političke ishode i to da bi se analizirale njene mogućnosti u konkretnim situacijama, ova studija ne tvrdi da je retorika i jedini faktor koji odlučuje o ratu, miru i političkim ishodima.
Studija komparira sedam konfliktnih situacija u regionu i načine na koje je Drugo prikazano u medijima, analizira retorike i medijske diskurse koji su oblikovali ili pratili događaje i ishode (nasilne / ne-nasilne). Sedam situacija koji se analiziraju su: tri slučaja eskalacije nasilja masivnih razmjera (Hrvatska 1991-1992, Bosna i Hercegovina 1992-1995, Kosovo 1998-1999), dva slučaja sukoba ograničenog nasilja (Slovenija 1991 i Makedonija 2001) i Crna Gora - region obilježen političkim tenzijama i nenasilnim konfliktima.
Rezultati istraživanja biće objavljeni u tri knjige: zborniku naučnih radova koji ce se objaviti i na engleskom jeziku i bosankom/ hrvatskom /srpskom, te knjigu izvora koja će sačinjavati najvažnije primarne izvore prikupljene tokom istraživanja (dokumenti, govori, tekstovi, itd.)
Istraživanje okuplja dvadeset istraživača i istraživačica sa područja bivše Jugoslavije. Više infomacija o projektu i istraživačkom timu možete pronaći na web-stranici projekta (ovdje).
Projekat finansira The Research Council of Norway a implementiraju ILOS- Univerziteta u Oslu, Mediacentar Sarajevo, i Institut za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu.