Prikaz priručnika za novinarke i novinare o profesionalnom i etičkom izvještavanju o LGBT temama Izvan četiri zida.

Priručnik za novinarke i novinare o profesionalnom i etičkom izvještavanju o LGBT temama Izvan četiri zida druga je po redu knjiga u ediciji Ljudska prava koju je Sarajevski otvoreni centar objavio krajem 2012. godine u saradnji sa Civil Right Defenders. Publikacija ima za cilj da olakša pristup informacijama o LGBT temama novinarkama i novinarima, u nadi da će na taj način doprinijeti kvalitetnijem i afirmativnijem medijskom izvještavanju. Pored predgovora Mary Ann Hannesey, šefice ureda Vijeća Evrope u BiH, uvodnih riječi Lejle Turčilo, prodekanese na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Sarajevu, i Snježane Milivojević, profesorice na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Beogradu, ovaj priručnik daje uvid u najvažnije teme koje su direktno vezane za LGBT osobe i njihov život. Također, u priručniku se može pročitati i o pravnim obavezama medija i njihovog rada, o analizi dosadašnjeg medijskog praćenja LGBT tema, te se može dobiti i mnogo korisnih linkova.

U uvodnom dijelu ovog priručnika Lejla Turčilo ističe: Jedan od najvažnijih zadataka sa kojim se novinari_ke suočavaju jeste onaj da pišu o ljudima koji su na bilo koji način drugačiji od njih samih. Taj zadatak postaje još težim ukoliko novinar/ka ima bilo kakvu predrasudu o različitosti “drugog/e“ o kojem/oj piše ili pravi prilog... Mediji se još uvijek, od većine populacije, smatraju kreatorima svijesti i oni kojima se vjeruje. Funkcija medija nije  samo informativna (prenijeti aktuelne događaje), nego (još i važnije) interpretativna i orijentacijska, pa putem medija građani/ke dobivaju i analize i interpretacije određenih događaja i njihovih aktera/ki, ali i svojevrsne upute kako se ponašati prema određenim situacijama, pojavama, skupinama...

Priručnik je podijeljen u tri dijela. U prvom dijelu nalazi se LGBT rječnik, te  osnovne informacije o LGBT (lezbejkama, gej, biseksualnim i transrodnim) osobama. Može se pročitati i o najčešće postavljenim pitanjima vezanim za seksualnu orijentaciju i rodni identitet. Također, tu se nalazi i tekst Aide Spahić Homofobija – fobija koju društvo podržava, u kojem se može saznati više o samom terminu homofobija, te o njenim vrstama i uzrocima. Tekst Lejle Huremović Coming out govori o modelima procesa coming outa, referirajući na savremenu teoriju. Damir Banović i Vladana Vasić se u tekstu Seksualna orijentacija i rodni identitet u kontekstu ljudskih prava kroz pravni aspekt bave LGBT problemima.

U drugom dijelu se govori o pravu i medijima, gdje Vladana Vasić piše o medijskom pravu, ograničavanju slobode medija, govoru mržnje i diskriminaciji. U trećem dijelu priručnika nalazi se analiza koju je radila Lejla Huremović o izvještavanju printanih medija o LGBT temama u 2011. godini, te analiza Mashe Durkalić o porukama sadržanim u člancima Dnevnog Avaza i Saffa iz 2008. godine, povodom organizovanja Queer Sarajevo Festivala. Također, treći dio priručnika daje prikaz primljenih žalbi Vijeću za štampu u BiH na pisanje printanih i online medija o LGBT temama. Prikaz je uradila Ljiljana Zurovac, izvršna direktorica Vijeća za štampu. Tekst o uvredljivoj i politički nekorektnoj terminologiji vezanoj za LGBTTIQ osobe napisale su Jasmina Čaušević i Sandra Zlotrg. U ovom tekstu nalaze se i upute za korištenje rodno senzitivnog jezika i politički korektne terminologije. Tekst je koncipiran tako da pokazuje koje su to uvredljive riječi ili sintagme koje se koriste u praksi, a koji se izrazi preporučuju za korektno i etičko izvještavanje.

Jedan od takvih primjera je i slijedeći:

Uvredljivo: “homoseksualizam“

Preporučljivo: “homoseksualnost“, “homoseksualne osobe“,

“gej“, “gej muškarac“ ili “lezbejka“, “gej osoba/ljudi“, “LGBT osobe/ljudi/zajednica“

Termin “homoseksualizam“ ne postoji, baš kao što ne postoji ni pojam “seksualizam“. Korištenje ovog termina ukazuje na slaganje sa ideologijom homofobije, jer se ovakvim terminom pokušava dokazati da se prava LGBTTIQ osobama trebaju ukinuti, jer je u  pitanju neki štetni poredak, “izam“ ili poremećaj. Ispravan termin je homoseksualnost ili istospolna orijentacija ili LGBT osobe. Poželjno bi bilo da se koristi “gej“ ili “lezbejka“ ili “biseksualna osoba“ da se opišu osobe koje privlači isti spol. Molimo vas da izbjegavate korištenje riječi “homoseksualizam“ osim u direktnim citatima, uz naglašavanje/komentar da je ova riječ ciljano izmišljena, pogrdna i uvredljiva.

Na kraju publikacije možete pronaći Kodeks o emitovanju radio-televizijskog programa, Kodeks za štampu i online medije u BiH, te korisne linkove i literaturu za dalje čitanje o ovim temama.

Priručnik Izvan četiri zida značajan je za buduće profesionalno i etičko izvještavanje novinarki i novinara o LGBT temama, jer na jednom mjestu pruža relevantne informacije o tome kako, i na što bolji način, izvještavati o LGBT temama. Priručnik možete preuzeti preko sljedećeg linka.