U skoro 25 posto ovih slučajeva kao napadači na određena zagarantovana prava i slobode klasifikovani su država ili njeni zvaničnici.

Foto: Pixabay

Prema nalazima četveromjesečnog monitoriga provedenog tokom pandemije koronavirusa, Balkanska istraživačka mreža-BIRN i SHARE Fondacija zabilježili su 163 slučaja kršenja digitalnih prava u BiH, Mađarskoj, Hrvatskoj, Srbiji, Rumuniji i Sjevernoj Makedoniji, piše Detektor.ba. Navodi se i da je više od polovine kršenja digitalnih prava u ovim zemljama u vezi sa propagandom, dezinformacijama, neistinama i objavljivanjem neprovjerenih informacija, dok su u skoro 80 posto slučajeva, građani označeni kao najpogođenija grupa.

Od ukupnog broja slučaja kršenja digitalnih prava 68 ih je u vezi sa manipulacijama u digitalnom okruženju, dok je 25 u vezi s objavljivanjem neistinitih i neprovjerenih informacija usmjerenih na urušavanje reputacije.

Neki od takvih primjera koji su zabilježeni u monitoringu za BiH je pozivanje na uništavanje navodnih antena 5G mreže u Tuzli na jednoj Facebook stranici, kao i objavljivanje dezinformacije o krvnim grupama koje su podložnije na COVID-19 na portalu Buka.

U skoro 25 posto svih slučajeva kao napadači na određena zagarantovana prava i slobode klasifikovani su država ili njeni zvaničnici. S ciljem sprečavanja koronavirusa, navodi se da su mnoge vlade od 26. janura do 26. maja ove godine donijele nova pravila i propise za koje se u praksi pokazalo da nisu pravilno prilagođene u ostvarenju ovog cilja. Tako su npr. propisi koje su donijele vlade Srbije, Mađarske i Rumunije znatno ograničavale medijske slobode.

Kao najčešća mjera u borbi protiv lažnih vijesti i širenja panike tokom pandemije, uspostavljena je praksa masovnog hapšenja i novčanih kazni za objave na drušvenim mrežama. Za Srbiju je zabilježeno više slučajeva hapšenja među kojima je i hapšenje novinarke Ane Lalić koja je pisala o nedostatku medicinske opreme u Kliničkom centru Vojvodine. Kada je riječ o takvim primjerima iz BiH, navodi se hapšenje jedne osobe u Sarajevu zbog prijetnji policiji putem komentara na portalu Klix.ba, a zbog prijetnji policiji je uhapšena i jedna osoba iz Bijeljine koja je prijetila putem svog Facebook profila. Zbog objavljivanja lažnih vijesti i širenja panike na društvenim mrežama, u BiH je zabilježeno nekoliko slučajeva u kojima su osobe kažnjene novčanim kaznama. Jedan takav primjer je slučaj osobe iz Bosanske Gradiške kojoj je izrečena novčana kazna od hiljadu maraka.

Tokom pandemije koronavirusa ugrožena su prava i na zaštitu ličnih podataka, a od 18 zabilježenih slučajeva naveden je i primjer iz Republike Srpske čije su vlasti pokrenule web stranicu na kojoj su objavljena imena osoba koje se nisu pridržavale mjera samoizolacije.

Pandemiju koronavirusa su za zloupotrebe iskoristili i cyber kriminalci, a zabilježeno je 11 slučajeva kompjuterskih prevara, dok je u tri slučaja došlo do uništavanja i krađe podataka i programa.

Ranjive grupe koje su tokom pandemije koronavirusa često bile izložene prijetnjama, diskriminaciji i kampanjama mržnje bili su novinari, medicinski radnici, građani u karantinu, migranti, žene, Romi, Kinezi i jevreji.

Ažurirane baze podataka sa slučajevima kršenja prava i sloboda, a koje pokrivaju stanje digitalnih prava dostupne su online za BiH, Hrvatsku, Mađarsku, Sjevernu Makedoniju, Rumuniju i Srbiju. Ove pojedinačne baze dostupne su na lokalnim jezicima nabrojanih zemalja, a dostupna je i regionalna baza podataka.

Slučajevi kršenja prava tokom pandemije dostupni su na platformi BIRN Investigative Resource Deska (BIRD). Cijeli izvještaj na engleskom jeziku dostupan je ovdje.

Izvor: Detektor.ba

___