Bh. mediji izvijestili da Klub Bošnjaka u Vijeću naroda RS nije pokrenuo vitalni nacionalni interes.

foto: Unsplash/ Mufid Majnun

Koalicija organizacija za slobodu medija i novinarskih grupa Media Freedom Rapid Response (MFRR) i Mreža Safejournalists osudile su usvajanje “zakona o stranim agentima” u Republici Srpskoj, kojim će se uspostaviti “poseban registar” nevladinih organizacija, od kojih su mnoge nezavisni mediji.

“Smatran odmazdom protiv kritičara vlasti, ovaj zakon izaziva zabrinutost zbog njegove moguće upotrebe u označavanju nezavisnih medija i organizacija civilnog društva kao stranih agenata. Naša koalicija se već dugo protivi usvajanju takvog zakonodavstva u Republici Srpskoj i sada poziva na njegovo hitno ukidanje, kao i na snažan otpor međunarodne zajednice prema ovom zakonu”, piše u zajedničkom saoštenju MFRR-a i Safejournalists mreže.

Iz MFFR-a i Safejournalists mreže ističu da usvajanje “zakona o stranim agentima” predstavlja neopravdano korištenje hitnih procedura koje narušavaju demokratske principe.

“Takvi zakoni rizikuju stvaranje mogućnosti za veće samovolje i politički motivisano uznemiravanje nezavisnih medija”, piše u saopštenju.

Narodna skupština Republike Srpske (NSRS) je 27. februara ove godine na 18. posebnoj sjednici po hitnom postupku usvojila Zakon o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija, poznatom kao “zakon o stranim agentima”. Prijedlog usvajanja “zakona o stranim agentima” je krajem januara ove godine najavio predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik. Isti prijedlog je iz procedure NSRS-a, bez objašnjenja, povučen u maju prošle godine, nakon pritiska i brojnih kritika predstavnika medija i civilnog društva, ali i međunarodnih zvaničnika i stranih ambasada u BiH.

Međunarodne organizacije za slobodu medija podsjećaju da je Republika Srpka pokrenula hitno usvajanje četiri zakona nakon što je Sud BiH 26. februara proglasio krivim i izrekao prvostepenu presudu Dodiku zbog nepoštovanja odluka visokog predstavnika. Cilj tih zakona je, kako ističu, “narušuti rad državnih institucija, i vršiti pritisak na nezavisne medije i civilno društvo”.

Riječ je o zakonu koji, kako su naveli, reguliše dozvoljene funkcije i aktivnosti nevladinih organizacija koje primaju strana finansijska sredstva i podvrgava ih posebnim uslovima registracije i periodičnog izvještavanja.

“Tekst zakona, koji je prethodno bio dostupan kao nacrt delegaciji MFRR-a, pokazuje da propis ne utvrđuje minimalni prag za 'strano finansiranje'. Zbog toga bi nevladine organizacije bile obavezne redovno izvještavati o iznosu i donatoru čak i najmanjih priloga koje primaju, što samo po sebi nameće opterećujući zahtjev koji ometa svakodnevni rad organizacija civilnog društva. Nadalje, zakon zabranjuje nevladinim organizacijama, uključujući istraživačke medije, obavljanje 'političkog rada' i propisuje obavezu označavanja svih publikacija NVO-a kao 'stranih agenata' ”, piše u saopštenju.

Iz ovih organizacija podsjećaju i da je poreska kontrola upala u redakciju portala Capital, te da je riječ o akciji koja podsjeća na policijske racije u prostorije nevladinih organizacija u Srbiji.  

“Ovaj potez je uslijedio usred suspendovanog američkog finansiranja i povećanih tenzija i pritisaka na medije i organizacije civilnog društva širom regiona”, ističe se u saopštenju.

Uvođenje “zakona o stranim agentima” u Evropi posljednjih godina je, kako se navodi, imalo štetan uticaj na medijske slobode, a medijima je nametnuto administrativno opterećenje kojim se pokušavanja smanjiti njihovo finansiranje ili kontrolisati njihov rad. U nekim slučajevima, takvi mediji ili novinari su primorani raditi iz egzila.

Uvođenju takvog zakona u Republici Srpskoj usprotivili su se Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju (OSCE), Komesar za ljudska prava Vijeća Evrope, tri nezavisna eksperta UN-a, a protivljenje je istknuto i u Zajedničkom mišljenju OSCE/ODIHR i Venecijanske komisije.

Usvajanje “zakona o stranim agentima” u Republici Srpskoj osudili su iz Komiteta za zaštitu novinara (CPJ).

“Vlasti Republike Srpske treba da odmah obustave sve planove za provođenje ovog zakona o 'stranim agentima', koji odražava restriktivne mjere koje koriste autoritarni režimi da ušutkaju kritičare”, rekao je Attila Mong, predstavnik CPJ-a za Evropu.

Ovakvi zakoni su, dodaje, nekompatibilni s demokratskim vrijednostima i težnjama Bosne i Hercegovine za evropskim integracijama.

I dok međunarodne organizacije pozivaju na povlačenje ovog zakona, bh. mediji danas izvještavaju da Klub Bošnjaka u Vijeću naroda Republike Srpske, koji je mogao stopirati usvajanje četiri sporna zakona u tom entitetu, nije pokrenuo pitanje vitalnog nacionalnog interesa. Zbog toga, kako se navodi, postoji mogućnost da bi već sutra ovi zakoni mogli stupiti na snagu.

Izvor: MFRR, SafeJournalists, IPI, CPJ

___