Lokalne vlasti ne smatraju važnim kreiranje kriterija za dodjelu sredstava medijima.

Iako gradske i opštinske vlasti u BiH na privatne medije bez jasnih kriterija troše milione maraka godišnje u pojedinim lokalnim zajednicama ne misle da je neophodno usvajanje pravilnika kojim bi se preciznije i transparentnije definisala dodjela javnog novca medijskim kućama u BiH. 

Istraživanje Mediacentra Sarajevo koje je obuhvatilo 11 opština, pokazalo je da u polovini lokalnih zajednica ne smatraju svojom obavezom da objasne javnosti zašto troše desetine hiljada maraka iz budžeta na ugovore sa privatnim medijima.

Najviše javnih sredstava  među opštinama obuhvaćenim ovim istraživanjem izdvajaju Doboj i Banovići. 

Novac za privatne medije u Doboju iz budžeta gradonačelnika

Krajem januara ove godine gradonačelnik Doboja donio je odluke prema kojima će dvjema televizijima u 2018. godini biti isplaćeno skoro 200 000 maraka. 

TV K3 iz Prnjavora dobit će 60 feninga više od bijeljinske BN televizije. Tolika je razlika u vrijednosti potpisanih ugovora.

Prema odluci iz gradskog budžeta će za „izradu i emitovanje emisije Hronika Doboja“ u programu K3 biti plaćeno 99 450 maraka, dok će za „medijsko praćenje aktivnosti Skupštine Grada, gradonačelnika i Gradske uprave“ BN dobiti 99 449,40 maraka.

Gradonačelnik Doboja u svom godišnjem budžetu ima 200 000 maraka za „usluge informisanja i medije“ iz kojih će biti plaćeni ti ugovori.

U odlukama o izboru „najpovoljnijih ponuđača“ navodi se da su donesene u postupku javnih nabavki.

„Obavještenja o nabavci“, kako je opisan poziv medijima za dostavljanje ponuda, objavljena su početkom januara na Portalu javnih nabavki i u Službenom glasniku BiH.

U Doboju ne postoji pravilnik prema kojim bi preciznije bila uređena podjela budžetskog novca privatnim medijima.

U kabinetu gradonačelnika Obrena Petrovića nisu smatrali za shodno da odgovore javnosti zbog čega kriteriji za dodjelu novca privatnim medijima nisu jasnije određeni ni kako se mjere efekti takvog odnosa prema medijima.

„Uvidom u priloženu dokumentaciju nesporno je da je izabrani ponuđač najbolje ocijenjen zbog najniže cijene“, navodi se u obrazloženju odluka koje su usvojene na osnovu razmatranja po jedne pristigle ponude.

U Gradskoj upravi nisu odgovorili ni na pitanje zbog čega je neophodno izdvajanje novca za privatne medije kada sa još 350 000 maraka finansiraju Radio Doboj koji emituje i televizijski program u kablovskom sistemu.

Novac za pomenuti medij u vlasništvu Grada predviđen je u okviru budžeta Odjeljenja za privredu i društvene djelatnosti.

Još 9 500 maraka predviđeno je za „usluge oglašavanja Grada Doboja u dnevnoj štampi“. 

Banovići –  usluge reprezentacije u izdacima za informisanje

U opštinskom budžetu u Banovićima su odvojeno navedeni “izdaci za informisanje” koje na raspolaganju imaju Opštinsko vijeće i Jedinstveni opštinski organ kojim su u najvažnijem lokalnom dokumentu obuhvaćeni opštinski načelnik i ostale službe.

Za Vijeće je predviđeno 30 000 maraka, a Jedinstvenom opštinskom organu namijenjeno je 97 500 maraka.

U planu javnih nabavki za 2018. navedeno je da je 5 500 maraka predviđeno za „snimanje, izradu i emitovanje reportaža o aktivnostima Općine Banovići“. Isti iznos namijenjen je za „usluge informisanja i izrade priloga o aktivnostima Općine Banovići.“

Za pisane medije je predviđeno skoro duplo manje novca.

Za „izradu priloga, reportaža i čestitki u štampanima medijima sa područja TK“, predviđeno je  2 850 maraka. Toliko novca je planirano za „izradu priloga, reportaža i čestitki u štampanim medijima sa područja BiH“.

Prema svim navedenim stavkama u planu javnih nabavki za ugovore sa medijima biće izdvojeno oko 17 000 maraka.

U Banovićima nisu jasno odgovorili ni na pitanje na koji način će biti potrošen ostatak novca za informisanje koji iznosi oko 100 000 maraka.

U Banovićima pojašnjavaju da je 97 500 maraka predviđeno za “usluge medija, štampanja, javnog informisanja i odnosa s javnošću, reprezentacije, ostale stručne usluge, objavljivanje tendera i oglasa, ostale izdatke za informisanje”.

Pojedinačni iznosi novca prema pomenutim budžetskim stavkama nisu navedeni.

U Opštini Banovići navode da im nije potreban pravilnik kojim bi se jasnije uredila pravila prema kojim se izdvaja javni novac za privatne medije, “jer se provode postupci javnih nabavki za sve ugovore”.

U ovoj lokalnoj zajednici smatraju da „su svi postupci transparentni“.

Za JU Centar za kulturu i informisanje u sklopu kojeg posluje Radio Banovići ove godine u budžetu je predviđeno oko 190 000 maraka od čega je 14 000 za nabavku opreme.

Derventa – ne dajemo grantove ili subvencije medijima

Krajem novembra 2017. godine načelnik Opštine Derventa Milorad Simić donio je odluku prema kojoj će za „usluge informisanja tokom 2018. godine“ TV K3 iz Prnjavora biti plaćeno oko 50 hiljada maraka.

U Opštini objašnjavaju da se „odabir medija za televizijski prenos informacija koje se tiču opštine Derventa“ vrši u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama BiH.

Ugovor vrijedan 49 140 maraka za predstavnike vlasti u Derventi nije grant ili subvencija privatnom mediju i to navode kao razlog nepostojanja odgovarajućeg pravilnika.

Načelnik Opštine donosi odluku o odabiru medija dok su „rashodi za informisanje“ stavka u budžetu Odjeljenja za privredu i društvene djelatnosti u Derventi koja iznosi 63 000 maraka.

U planu javnih nabavki za 2018. godinu navodi se da je za usluge informisanja predviđeno 49 140 maraka.

Poziv za dostavljanje ponuda objavljen je na web stranici Opštine i javila se samo TV K3 sa kojom je potpisan ugovor. Birokratsko objašenjenje da je u takvoj konkurenciji usvojena ponuda sa najpovoljnijom cijenom nije zaobišlo ni obrazloženje pisano u Derventi. 

Kako će biti potrošena razlika nije jasno jer se u planu javnih nabavki više ne spominju „usluge informisanja“.

U ovoj lokalnoj zajednici navode i da Derventski list, novina u vlasništvu Opštine koja izlazi jednom sedmično, „ne može da odgovori potrebama za blagovremenu objavu informacija i poziva po pitanju javnih nabavki“.  

Teslić – povećan iznos za medije

U Tesliću nisu odgovorili na pitanja o izdvajanju novca za privatne medije bez odgovarajućeg pravilnika dok su za oko 30 posto povećali sredstava u budžetu za te namjene.

U opštinskom budžetu za „javno informisanje“ je predviđeno 95 000 maraka. Prema kojim kriterijima i kako će biti potrošen taj novac u Opštini Teslić odbili su da pojasne.

Opština Teslić na svojoj web stranici nema objavljen plan javnih nabavki za 2018. godinu gdje  bi se mogli vidjeti detalji o ugovorima sa medijima.

U ovoj godini za medijske usluge u budžetu Opštine Teslić je 35 000 maraka više nego u 2017. kada je za te namjene bilo predviđeno 60 000 maraka.

Prema podacima iz prošlogodišnjih postupaka javnih nabavki za usluge javnog oglašavanja u dnevnom listu Blic i na lokalnom radiju „Studio M“ izdvojeno je po oko 7 000 maraka.

Navedeno je i da su sa oko 34 000 maraka plaćene usluge „izrade biltena Opštine Teslić i PR u dnevnoj štampi u RS“.

Iz tih podataka nije jasno kome je plaćen „PR u dnevnoj štampi u RS“ ni kako je potrošena razlika od 12 000 maraka.

Ugovori sa privatnim medijima bili su i tema političkih polemika u Tesliću.

Novac koji se iz budžeta izdvajao 2014. godine za BN televiziju tek je krajem septembra prošle godine izazvao negodovanje opozicionih odbornika u prilogu RTRS-a na što su vladajući odgovorili optužbama da građani Teslića za RTV taksu koju plaćaju u programu entitetskog Javnog servisa ne dobijaju objektivnu informaciju već „izvještavanje štetno po imidž grada“.

Politički protivnici nisu tom prilikom govorili o neophodnosti usvajanja pravilnika kojim bi se jasno definisala pravila i uslovi saradnje Opštine Teslić sa privatnim medijima.

Tešanj – ne postoji dodjela javnog novca medijima

U budžetu Opštine Tešanj za medijsko oglašavanje je predviđeno 35 000 maraka. Ni u ovoj lokalnoj zajednici ne postoji pravilnik kojim bi se definisali kriteriji i pravila za izdvajanje budžetskih sredstava privatnim medijima. 

“Za potrebe informisanja javnosti o svom radu, prvenstveno građana općine Tešanj, Općina ima poslovnu saradnju sa privatnim medijskim kućama koje su registrirane na prostoru općine Tešanj. U skladu sa Zakonom o javnim nabavkama Općina Tešanj svake godine dostavlja poziv lokalnim medijima za sklapanje ugovora o poslovnoj saradnji”,  navode u ovoj lokalnoj zajednici.

U prošloj godini sa pet lokalnih medija – Antena radio, Radio Tešanj, Radio ZOS, NTV Amna, Smart TV – Opština je imala potpisane godišnje ugovore vrijedne po 2 200 maraka.

Za snimanje i emitovanje sjednica Opštinskog vijeća SMART TV je dobijala 900 maraka mjesečno, a NTV Amna za emitovanje snimaka tih sjednica naplaćivala je 500 maraka mjesečno.

U Tešnju smatraju da ne dodjeljuju javni novac medijima nego da plaćaju pružanje usluga prema potpisanim ugovorima.

“Ne postoji Pravilnik za dodjelu, jer ne postoji ni dodjela”, navode u Tešnju.

U prošlogodišnjim javnim nabavkama nije naveden nijedan ugovor potpisan sa nekim od lokalnih medija, a takve usluge ne postoje ni u planu javnih nabavki za 2018. godinu.

Maglaj i Žepče – ignorisanje pitanja o ugovorima sa medijima

Predstavnici lokalne vlasti u Žepču odbili su da odgovore na pitanja o saradnji sa privatnim medijima i potrebi da se ona transparentnije uredi.

Za “ugovorene usluge za informiranje i odnose s javnošću” u budžetu opštinskog načelnika je predviđeno 30 000 maraka. Kako će biti potrošen taj novac, u načelnikovom kabinetu nisu htjeli da pojasne.

U planu javnih nabavki za 2018. godinu u Žepču nije naveden nijedan ugovor sa privatnim medijima u BiH. 

Ni u susjednom Maglaju nisu željeli da govore o plaćanju privatnih medija novcem poreskih obveznika i usvajanju odgovarajućeg pravilnika.

Opštinsko vijeće u Maglaju u budžetu ima 5 000 maraka za “reportaže i reemitovanje sjednica Opštinskog vijeća”, dok je u kasi načelnika Opštine Maglaj za “usluge javnog informisanja i odnosa s javnošću” predviđeno skoro osam puta više novca – 37 000 maraka.

Pored toga u budžetu načelnika 10 000 maraka je odvojeno za objavljivanje tendera.

U planu javnih nabavki za ovu godinu navodi se da je 20 512 maraka planirano za javno informisanje i odnose s javnošću, medijsko praćenje i izvještavanje na portalu Maglaj.net 5 128, te reportaže i reemitovanje sjednica OV Maglaj 4 273 marke.

Medijske usluge za ostatak predviđenog novca u planiranim javnim nabavkama nisu navedene.

Doboj Jug – bez javnog poziva za medije

U budžetu Opštine Doboj Jug 8 000 maraka je predviđeno za „usluge javnog informisanja“.

Taj novac bit će potrošen za „direktne prenose sjednica Opštinskog vijeća, snimanje značajnih opštinskih aktivnosti, objavljivanje konkursa, čestitki, saopštenja“.

U Opštini kažu da neće raspisivati javni poziv za dodjelu ovih sredstava jer će „biti zaključen direktni sporazum“.

Prilikom izbora medija u Doboj Jugu se ne primjenjuje Zakon o javnim nabavkama, a u ovoj lokalnoj zajednici pojašnjavaju da im je to omogućio taj isti zakon, te smatraju da im nije potreban ni odgovarajući pravilnik jer sa medijima „sklapaju ugovore o pružanju usluga informisanja“.

Za objavljivanje tendera i oglasa u opštinskoj kasi je planirano još 1 500 maraka.

Gračanica – novac za medije postoji, medija nema u planu javnih nabavki

U ovogodišnjem opštinskom budžetu u Gračanici je navedeno da je 15 000 maraka potrebno za „usluge medija i pretplate na poslovne portale (marketinške usluge, čestitke povodom praznika, dnevna štampa, poslovni portali).“  Za objavljivanje tendera i oglasa još 12 000 maraka.

Za nabavku „opreme za radio – stanicu i dopisništvo“  u opštinskom budžetu je namijenjeno 15 000 maraka. U ovogodišnjem planu javnih nabavki nijedna od navedenih stavki nije spomenuta.

Za Bosanski kulturni centar u sklopu kojeg program emituje lokalni Radio Gračanica u budžetu je planirano 275 000 maraka. 

Predstavnici vlasti u Gračanici nisu smatrali da je potrebno da javno govore o trošenju budžetskog novca prema ugovorima sa privatnim medijima i utvrđivanju jasnijih pravila u toj oblasti.

U Lukavcu i Usori nije predviđen novac u budžetima za informisanje u programima privatnih medija, a shodno tome smatraju da im nije potreban pravilnik kojim bi se transparentno uredilo izdvajanje novca iz budžeta za te namjene.

Informisanje građana ili politička promocija?

Prema Zakonu o javnim nabavkama predstavnici vlasti na lokalnom i drugim nivoima privatnim medijima ne daju novac, nego kupuju njihove usluge za izvještavanje ili na primjer praćenje sjednica opštinskih vijeća ili skupština opština, kaže Igor Vukajlović iz Udruženja građana Tender, koje se zalaže za transparentno i efikasno provođenje javnih nabavki.

„To je svrsishodno ako lokalna zajednica na taj način želi da informiše širu javnost sa aktivnostima koje su bitne za njene građane. Ako se, međutim, javni novac izdvaja s ciljem promovisanja jedne političke stranke ili zbog predizbornih kampanja, onda to nije u interesu građana“, kaže Vukajlović.

On ne vidi svrhu izdvajanja novca iz budžeta za privatne medije, ako lokalne zajednice imaju medij u svom vlasništvu.

„Ne znam kakve koristi imaju građani od takvog trošenja javnog novca“, dodaje Vukajlović.

Predstavnik UG Tender nije siguran da li bi se određenim pravilnikom mogla dodatno „normirati“ ova oblast.

„Vjerovatno da postoji zloupotreba u takvim javnim nabavkama. Jasno je da opštine i gradovi u kojima je na vlasti jedna politička opcija imaju svoje medije, a njihovi politički protivnici druge medije pod kontrolom. Kako to riješiti, to je sada pitanje“, smatra Vukajlović.

Javni novac koji se izdavaja za privatne medije služi za plaćanje informativnog programa, te se postavlja pitanje da li mediji sa takvim ugovorima građanima pružaju objektivne informacije.

Sudeći prema odgovorima ili potpunom ignorisanju pitanja o izdvajanju javnog novca za privatne medije upadljiv je izostanak zainteresovanosti gradskih i opštinskih zvaničnika da unaprijede kriterije za sklapanje takvih poslovnih ugovora koji su doneseni u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama BiH i prema kojim mediji služe za promociju vladajućih lokalnih politika.  

___
Želite sedmični pregled vijesti, analiza, komentara i edukacija za novinare u Inboxu Vašeg e-maila? Pretplatite se na naš besplatni E-bilten ovdje.