Slika medijskog pejzaža je zabrinjavajuća jer nezavisne i male redakcije možda neće moći opstati, poručile su međunarodne organizacije u pismu predsjednici Evropske komisije.

foto: Evropska komisija

Koalicija međunarodnih organizacija za slobodu medija, novinara i slobodu izražavanja uputila je poziv predsjednici Evropske komisije Ursuli von der Leyen da tokom posjete zemljama Zapadnog Balkana skrene pažnju na prijetnje novinarima i novinarkama i medijskom pluralizmu.

Kako se navodi u saopštenju Evropske federacije novinara ((EFJ), jedne od devet organizacija koje su potpisale pismo, Von der Leyen je u posjeti balkanskih zemljama sve do 16. oktobra.  

Od oktobra prošle godine, organizacije ističu da su zabilježile izuzetne pritiske na slobodu medija u cijeloj regiji, najizraženije u Srbiji. Navedeno je da naglo gašenje Al Jazeere Balkans, intenziviranje političkog pritiska na kanale N1 i Nova TV, kao i pokretanje propagandnog medija RT Balkan, predstavljaju egzistencijalne prijetnje nezavisnom i pouzdanom novinarstvu u cijeloj regiji.

U saopštenju se podsjeća i da ponovna kriminalizacija klevete i usvajanje zakona o stranim agentima u Republici Srpskoj, entitetu u Bosni i Hercegovini, kao i široko rasprostranjeno smanjenje finansiranja nezavisnih medija, stvaraju zabrinjavajuću sliku medijskog pejzaža, onog u kojem nezavisne i male redakcije možda neće moći opstati.

Navedeni su i pritisci na javne emitere i privatne medije u Albaniji i na Kosovu, koji, kako je istaknuto, zajedno s pokušajima političara da ograniče pristup medijima, naglašavaju ozbiljne prijetnje pravu novinara da informiše i pravu građana na informisanje.

Nasilje nad novinarima u Srbiji

Platforma Mapping Media Freedom registrovala je 381 upozorenje koje se odnosi na 617 novinara i medijskih radnika u šest zemalja Zapadnog Balkana. Samo u Srbiji je registrovano 222 slučaja. Trenutni nivo nasilja nad novinarima u Srbiji jedinstven je u bilo kojoj državi članici Evropske unije (EU) ili zemlji kandidatkinji.

Navedeni su i podaci Reportera bez granica (RSF) u kojima su dokumentovana 34 fizička napada počinjena u manje od dva mjeseca na medijske profesionalce od političkih aktivista i pripadnika policije.

Od početka godine do danas, prema podacima RSF, evidentirano je 76 slučajeva fizičkih napada. To je, istaknuto je, nezapamćen broj sudeći prema evidenciji Nezavisnog udruženja novinara Srbije (NUNS) koja se vodi od 2008. godine.

“Slučajevi koje je u Srbiji dokumentovala platforma Media Freedom Rapid Response potvrđuju ozbiljnost situacije, dokumentujući fizičke, verbalne i druge napade na 315 novinara, medijskih kuća i novinarskih udruženja od 1. novembra 2024. godine. Ove napade podstiču česte neosnovane optužbe protiv medija, između ostalih, i samog predsjednika Srbije Aleksandra Vučića. Samo u septembru 2025. godine, Fondacija Slavko Ćuruvija registrovala je 141 slučaj verbalnih napada na novinare i medije od visokih državnih zvaničnika i članova parlamentarne većine”, navedeno je u saopštenju.

Pritisak na medije samo se pojačava

Istaknuto je i da je misija Media Freedom Rapid Response u Beogradu u aprilu 2025. godine eksplicitno upozorila na krizu slobode medija i izdala hitne preporuke srbijanskim vlastima i Evropskoj komisiji. Od ovog poziva na akciju, kako se dodaje, pritisak na nezavisno izvještavanje i slobodu medija se pojačao.

Organizacije poručuju da i mediji i njihova publika moraju znati da će proces proširenja Evropske unije značajno doprinijeti izgradnji sigurnog okruženja za novinare i garantovati pravo javnosti na vjerodostojne informacije na Zapadnom Balkanu.

“Sloboda medija ostaje ključni zahtjev za izgradnju zdravih demokratija i promociju evropskih vrijednosti na Zapadnom Balkanu”, piše u saopštenju.

Kompletno saopštenje dostupno je na ovom linku.

Izvor: EFJ

___